معرفی وزارت فواید عامه
معرفی وزارت فواید عامه
تاریخچه و معرفی وزارت فواید عامه
وزارت فواید عامه از جمله وزارت های مهم در ساختار حکومت افغانستان است که بر اساس فرمان (۳۵۷۳) مورخ ۲۷ عقرب و فرمان (۲۹۰۱) ۳۰ عقرب سال ۱۳۱۲ هجری خورشیدی حکومت شاهی عنوانی الله نواز خان تشکیل و او به عنوان وزیر در سمت وزارت فواید عامه گماشته شد که الله نواز خان اولین وزیر و نصرالله خان اولین معین وزارت فواید عامه وقت و از نخستین بنیان گذاران این وزارت می باشند.
وزارت فواید عامه پیشینه تاریخی و طولانی دارد که پس از ایجاد، بلا درنگ با تجهیزات سرک سازی و ساختمانی و دیگر تجهیزات مانند تراکتور و برف پاک اکمال گردید.
فعالیت های وزارت فواید عامه در زمان حکومت شاهی
وزارت فواید عامه پس از ایجاد فعالیت های زیادی را انجام داده است که می توان از تعمیر و بازسازی پل های کابل و چهار اطراف آن، احداث و بازسازی کوچه های کابل و نواحی آن، بازسازی سرک حضرت تمیم انصار، تعمیر منار یاد گار مرحوم عبدالوکیل خان نائب سالار، تنظیم و ترتیب جشن‌های استقلال، نوسازی و ایجاد فابریکه‌های نجاری، مرکز سنگ تراشی و رنگ مالی، دکمه سازی به کمک متخصصین آلمانی، فابریکه نساجی، جوراب بافی، فابریکه تحتانی جبل السراج، پشمینه بافی قندهار و کارهای پلیت بافی و چوکی دوزی می توان نام برد.
قبل از جنگ ها وزارت فواید عامه تمام امور عمرانی و حفظ و مراقبت سرک ها را با استفاده ازقوای بشری که در اختیار داشت انجام می داد اما متأسفانه درجریان اضافه تر از دو دهه جنگ و کشمکش در کشور تمام ظرفیت های عمرانی و حفظ ومراقبتی که قبلا دردست داشت تخریب شد و ازبین رفت.
بنابر رخ دادهای بیش از دونیم دهه، جنگ و بحران و استعمال وسایل وسایط ثقیله جنگی و عدم حفظ و مراقبت از سوی مردم تقریباً همه سرک های موجوده درکشورتخریب و یاهم قسماً از بین رفته بود ولی با روی کار آمدن اداره مؤقت کارهای این وزارت از سر گرفته شد و به کمک مالی جامعه جهانی و سعی و تلاش مسوولین امور اقدامات مؤثری در خصوص کارهای زیربنایی ترانسپورتی روی دست گرفت شد که تا سال ۱۳۹۶هجری خورشیدی وزارت فواید عامه درحدود (۲۱۶۱۷) کیلومترسرک را بازسازی و ساختمان نمود که از این میان (۸۴۲۸) کیلومتر سرک اسفالتی، ساختمان و احیای مجدد شده است که در برگیرنده سرک هـای منطقوی ( سرک حلقوی + سرکهای متصل به ممالک همسایه)، سرکهای ولایتی و شاهراه های ملی می باشد و هم‌چنان حدود (۱۳۱۸۹) کیلومتر سرک جغلی که شامل سرک های روستائی و قسماً سرک های ولایتی می شود را اعمار و ( ۳۷۲۵) متر پل درمناطق مختلف کشور را ساختمان نموده است.
این وزارت از سال ۲۰۰۱ م به این‌سو از طریق برنامه ملی راه سازی روستایی( ۱۰۵۸.۲) کیلومتر سرک را اسفالت، (۹۶۰۹.۶۲ ) کیلومتر سرک را جغل اندازی،(۳۷۱۸.۴۲) متر پل را در سر تاسر کشور اعمار و ساختمان نموده است.
وزارت فوایدعامه از آغاز کار حکومت موقت تا سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی ساختمان خطوط آهن را نیز بر عهده داشت که در این مدت ( ) خطوط آهن را ساختمان نموده است، اما بنا بر فرمان شماره ۴۳ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۵ و به تاسی از فقره ۱۳ ماده ۶۴ قانون اساسی کشور، اداره خط آهن از بدنه‌ی وزارت فواید عامه جدا ساخته شد و اکنون به عنوان یک اداره مستقل در ساختار حکومت فعالیت می‌نماید.
دورنمای وزارت فواید عامه:
دورنمای این وزارت، ایجاد یک شبکه مصئون، موثر و کارای سرک در افغانستان است که شامل شاهراه منطقوی، شاهراه ملی و سرک های ولایتی به شمول پل ها برای شهروندان افغانستان میباشد.
دیدگاه وزارت فوایدعامه :
ایجاد و حفظ زیربنای ترانسپورتی که سرک و پل ،انکشاف اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی، صحت، معارف و رفاه مردم افغانستان را به شکل موثر درپی داشته باشد/ است.
ماموریت وزارت فواید عامه:
وزارت فواید عامه پیوسته ارتباط ترانسپورتی را در تمام افغانستان با مقاصد بیرونی و با کشورهای همسایه در منطقه بهبود می بخشد، قابل ذکر است که حدود ٤٠ هزار کیلومتر سرک در افغانستان به شمول سرک های پخته، جغلی و خامه کاری به عنوان اصلی ترین زیر بناهای ترانسپورتی در حدود يک و نيم دهۀ اخير ایجاد و ساخته شده است و این روند ادامه دارد.
حمایت کنندگان خارجی که در تطبیق پروژه‌های انکشافی وزارت فوایدعامه را حمایت نموده اند عبارت اند از بانک جهانی، بانک انکشاف اسلامی، بانک آسیائی، دولت ایتالیا، کشور جاپان، کشور هندوستان، (کمک های انکشافی امریکا برای مردم افغانستان) و(KFW ) می باشند.
استراتژی جدید وزارت فواید عامه:
هدف اساسی این استراتیژی (که به بودجه ۴.۱۳ بیلیون دالر طی پنج سال آینده نیاز دارد) این است تا افغانستان را به محور (قطب) تجارت وترانزیت منطقوی تبدیل نماید. بخش بزرگ این وجوه مالی در انکشاف و توسعه شبکه های سرک و ایجاد میکانیزم های پایدار حفظ و مراقبت به مصرف خواهد رسید. این استراتیژی روی سه بخش تمرکز نموده که به توسعه و انکشاف زیرساخت های سرک ارتباط دارد:
۱: سرمایه گذاری پایدار سرک
۲: اتصال ودسترسی سرک
۳: مصئونیت سرک
1- سرمایه گذاری پایدار در بخش سرک:
علیرغم اهمیت این سکتور برای رشد اقتصادی در افغانستان، زیرساخت های ترانسپورتی به شکل دوامدار از تمویل اندک و مدیریت ضعیف رنج برده که این امر باعث عدم درک ظرفیت واقعی آن گردیده است. بدین ملحوظ وزارت فواید عامه جلب سرمایه گذاری ها روی زیرساخت های سرک را درک نموده و بر اهمیت آن واقف است. به همین منظور وزارت فواید عامه ابتکار عمل را بدست خواهد گرفت تا پایداری مالی زیرساخت های سرک را از طریق تقویت منابع عایداتی سرک تامین نماید.
هدف اساسی در این قسمت جلب مشارکت عامه وخصوصی وایجاد واحد تمویل سرک با همکاری وزارت مالیه میباشد علاوه بر این، به منظور افزایش عواید و تطبیق برنامه های مشخص شده، پالیسی و میکانیزم مالیاتی و فیس سرک تهیه و ترتیب خواهد گردید. با وجود آن هم ظرفیت بالای ساختاری وبشری وزارت فواید عامه برای بدست آوردن اهداف استراتیژیک نیز ضروریست. بدین لحاظ اقداماتی اتخاذ خواهد شد تا چهارچوب قانونی، ساختار تشکیلاتی و سیستم برای وظایف تخصصی در وزارت فواید عامه تهیه، ترتیب و تقویت گردد.
علاوه برآن چهارچوب استراتیژی ملی سکتور ترانسپورت و چهارچوب قانونی تهیه و ترتیب میگردد تا در پروسه های مربوط به جلب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی موثریت لازم را ایجاد نماید.
2 - دسترسی واتصال سرک ها:
یک شبکه قوی سرک با اتصال گسترده از طریق کاهش هزینه ترانسپورتی و توسعۀ تجارت منطقوی امکانات و فرصت های بی نظیری را برای رشد و انکشاف فراهم میسازد. در این رابطه وزارت فواید عامه قصد دارد که دهلیزهای اقتصادی و تجاری را از طریق ابداع همزمان چند پروژه تقویت نماید. مهمترین آن اکمال نمودن دهلیزهای اساسی مانند شمال جنوب و شرق و غرب و سرک های حلقوی مانند پروژه سرک حلقوی کابل راه های کمکی هرات میباشد. اکمال این پروژه ها بدون شک اتصال ملی و بین المللی را توسعه داده که این امر باعث رشد تجارت و فعالیت های اقتصادی میگردد.
شبکه سرک و موثریت آن در افغانستان
وزارت فواید عامه استراتیژی و برنامه هایی را جهت اتصال و دسترسی بین المللی، ملی و روستایٔی انکشاف داده که شامل بهبود در اعمار و توسعۀ سرک های ضروری بوده تا اتصال شبکۀ سرک را تکمیل و ازدحام را کاهش دهد. علاوتاً، وزارت فواید عامه طرح را آماده ساخته تا از تراکم کار های پراکنده ای که موثریت اعمار مجدد شبکه سرک را در سطوح ملی، ولایتی و ولسوالی از بین میبرد حل نماید.
جهت مدیریت و تنظیم جریان منظم تجارت و فعالیت های اقتصادی در کشور، حفظ و مراقبت پایدار یک نیاز اساسی است. در این رابطه وزارت فواید عامه طرح و برنامه های را روی دست گرفته تا حفظ و مراقبت تمام انواع سرک ها به شمول سرکهای اسفالتی و جغلی را انجام دهد.
3- مصئونیت سرک:
آخرین بخش استراتیژی در مورد مصئونیت سرک های موجود و آینده در افغانستان میباشد. به دلیل عدم توجه کافی به اقدامات مصئونیت، روزانه تعداد زیادی از افغانها حیات خویش را که در حوداث ترافیکی از دست میدهند. بدبختانه هیچ نوع میکانیزم وسیستمی که از حوادث سرک جلوگیری نماید وجود ندارد حوادث سرک را ثبت نموده تا حکومت و مراجع مربوط به اساس آن تصامیم را اتخاذ نمایند.
به منظور رسیده گی به اقدامات مصئونیت که برای مدت طولانی فراموش گردیده است، وزارت فواید عامه موارد کلیدی مربوط به مصئونیت سرک مانند تفتیش مصئونیت سرک و برنامه های ارتقای ظرفیت، مصئونیت سرک را معرفی نموده است. استراتیژی ملی مصئونیت سرک که بر مبنای آن مراجع حکومتی مصئونیت تمام سرک ها و شاهراه ها را در افغانستان بهبود و تقویت خواهند بخشید، ترتیب خواهد نمود، سیستم جمع آوری اطلاعات تصادفات سرک ایجاد خواهد شد تا ارقام دقیق حوادث را تامین و در دسترس مراجع ذیربط غرض اتخاذ اقدامات مصئونیت قرار دهد. در اخیر، با درک طبعیت چند بُعدی مصئونیت سرک، وزارت فواید عامه طرح را پیشنهاد نموده که بازرسی میخانیکی وسایط، انفاذ وآگاهی عامه را تقویت میبخشد.
ملکیت های وزارت فواید عامه در مرکز و ولایات:
وزارت فواید عامه در مرکز و ولایات به شمول ریاست حفظ و مراقبت سالنگ ها مجموعا ۴۱۱۶.۷۴۴ جریب زمین ملکیت دارد که از این جمله ۸۵۳.۹۹۹ جریب زمین در مرکز قرار دارد که ۲۸۰.۲۸۴ جریب آن توسط افراد غیر مسئول و ادارات دولتی بطور غیر قانونی غضب گردیده است و ۵۷۳.۷۱۵ جریب زمین تحت تصرف وزارت فواید عامه قرار دارد.
در ریاست های فواید عامه ولایات و ریاست حفظ و مراقبت سالنگ ها جمله ۳۲۶۱.۷۴۵ جریب زمین ملکیت دارد که از جمله ۶۵۰.۳۱۲جریب زمین آن توسط افراد غیر مسئول و ادارات دولتی به طور غیر قانونی غضب گردیده است و ۲۶۱۱.۴۳۳ جریب زمین تحت تصرف زمین قدمه های ولایتی و ریاست حفظ و مراقبت سالنگ ها قرار دارد.
این وزارت دارای معینیت های تخنیکی، مالی و اداری و حفظ و مراقبت زیر بناهای ترانسپورتی است که از سال تاسیس تا اکنون ۴۴ وزیر در سمت وزارت ایفای وظیفه نموده اند که نام و سال کاری آن ها به شرح زیر میباشد:
۱: الله نواز خان ۱۳۱۲-۱۳۱۳
۲: عبدارحیم خان ۱۳۱۳-۱۳۱۷
۳: عبدالحسین عزیز ۱۳۱۷-۱۱۳۲۰
۴: رحیم الله خان ۱۳۲۰-۱۳۲۱
۵: محمد کبیر لودین ۱۳۲۱-۱۳۲۵
دوره دوم محمد کبیر لودین ۱۳۲۵-۱۳۲۸
۶: محمد نعیم خان ۱۳۲۸-۱۳۳۰
۷: محمد اکرم پرونتا ۱۳۳۰-۱۳۳۲
۸: عبدالحکیم شاه علمی ۱۳۳۲-۱۳۳۴
۹: محمد کبیر خان ۱۳۳۴-۱۳۴۱
۱۰: محمد عظیم گران ۳۱۴۱-۱۳۴۴
۱۱: غلام دستگیر عزیزی ۱۳۴۴-۱۳۴۴
۱۲: انجنیر احمدالله خان ۱۳۴۴-۱۳۴۶
۱۳: انجنیر محمد احسان مسا ۱۳۴۶-۱۳۴۸
۱۴: انجنیر محمد یعقوب لعلی ۱۳۴۸-۱۳۵۰
۱۵: جنرال خوازک زلمی ۱۳۵۰-۱۳۵۲
۱۶: غوث الدین فایق ۱۳۵۲-۱۳۵۷
۱۷: جنرال محمد رفع ۱۴۵۷-۱۳۵۷
۱۸: غلام دستگیر خان پنجشیری ۱۳۵۷-۱۳۵۸
۱۹: دیپلوم انجنیر نظر محمد ۱۳۵۸-۱۳۷۰
۲۰: داکتر فقیر محمد نیکزاد ۱۳۷۰ -۱۳۷۱
۲۱: یاسر وردک ۱۳۷۱-۱۳۷۱
۲۲: عبدالرحیم کریمی ۱۳۷۱-۱۳۷۱
۲۳: انجنیر محمد الله شریفی ۱۴۷۱-۱۳۷۲
۲۴: انجنیر فیض محمد منگل ۱۳۷۲-۱۳۷۲
۲۵: انجنیر محمد الله شریفی ۱۳۷۲-۱۳۷۵
۲۶: مولوی آغا لالی ۱۳۷۵- ۱۳۷۵
۲۷: ملا الله داد شهید ورور ۱۳۷۵-۱۳۷۷
۲۸: مولوی احمد الله مطه نانی ۱۳۷۷-۱۳۷۸
۲۹: ملا سعد الدین سعید ۱۳۷۸-۱۳۸۰
۳۰: داکتر خالق فضل ۱۳۸۰-۱۳۸۱
۳۱: حاجی عبدالقدیر ۱۳۸۱-۱۳۸۱
۳۲: داکتر عبدالله علی ۱۳۸۱-۱۳۸۳
۳۳: گل آغا شیرزی ۱۳۸۳-۱۳۸۳
۳۴: داکتر سهراب علی صفری ۱۳۸۳-۱۳۸۹
۳۵: دیپلوم انجنیر عبدالقدوس حمیدی ۱۳۸۹-۱۳۹۰
۳۶: دیپلوم انجنیر نجیب الله اوژن ۱۳۹۰-۱۳۹۲
۳۷: انجنیر نور گل منگل ۱۳۹۳-۱۳۹۳
۳۸: دیپلوم انجنیر محمود بلیغ ۱۳۹۴-۱۳۹۶
۳۹:_ دیپلوم انجنیر یما یاری ۱۶ اسد ۱۳۹۶
۴۰ : محمد یما شمس سرپرست ۱۳۹۹/۹/۱۲-۱۳۹۸/۱۱/۹
۴۱: انجنیر نجیب الله یمین ۱۲ قوس ۱۳۹۹- ۱۴۰۰/۵/۲۴
۴۲: ملا بخت الرحمن شرافت سرپرست ۱۴۰۰/۵/۲۴- ۱۴۰۰/۶/۱۶
۴۳: الحاج ملا عبدالمنان عمری سرپرست ۱۴۰۰/۶/۱۶ – ۱۴۰۱/۱۰/۲۶
۴۴: الحاج ملا محمد عیسی ثانی سرپرست ۱۴۰۱/۱۰/۲۶ تا اکنون
نظر به فرمان شماره ۱۱۶ مورخ ۲/۱۰/۱۳۹۷ مقام عالی ریاست جمهوری، وزارت ترانسپورت، اداره خط آهن، اداره هوانوردی ملکی و ریاست ترافیک وزارت امور داخله با وزارت فوایدعامه ادغام و فعالیت آنها منحیث واحد اداری مرکزی جدید تحت عنوان وزارت ترانسپورت ادامه یافت اما با در نظرداشت وضعیت اضطراری مقابله با شیوع ویروس کرونا و بالاثر آن واردن شدن محدودیت های بودجوی، تصویب بودجه ملی از جانب شورای ملی بر اساس واحد های تشکلاتی موجود( قبل از اصلاحات ساختاری)، زمانگیر بودن تطبیق اصلاحات ساختاری و همچنین نیاز به بازنگری اولویت های انکشافی، مقام عالی ریاست جمهوری ذریعه فرمان شماره ۲۲مورخ ۲۸/۲/۱۳۹۹ فرمان قبلی در مورد ادغام ادارات را الی بازگشت به وضعیت عادی تعلیق نموده و ادارات مندرج فرمان یاد شده اجراات و فعالیت خویش راکمافی السابق ( قبل از تطبیق پروسه ادغام) انجام میدهند.